Samenwerking tussen BIKAS, Arteveldehogeschool en de  Nepalese partnerscholen (deel 2)

Maart 2024

Synergie tussen scholenbouw en lerarenstages in Nepal met het Hefboomproject ‘Kansen voor elk kind’

Dit is het tweede deel van de artikelenreeks over de laatstejaarsstage van de studenten  van de lerarenopleiding van de Arteveldehogeschool in samenwerking met Bikas.

De studenten die dit academiejaar hun afstudeerstage in Nepal doen, zijn pas eind januari 2024 in hun stageschool en hun gastgezin aangekomen, ze blijven er tot juni. De eerste weken is het altijd  even wennen, dat weten ze ook uit de voorbereiding die ze vooraf kregen op de hogeschool. De werkelijkheid is altijd anders dan verwacht.
Zo hadden ze bijvoorbeeld gehoopt om eerst de leerkrachten te kunnen observeren, maar zoals elk jaar het geval is, worden ze al bij een eerste kennismaking voor de klas gezet. En dat is even schrikken voor hen. Ook op veel andere vlakken wordt het wennen.
In dit artikel kunnen we nog niet veel extra vertellen over de realisatie van het hefboomproject zelf, omdat de stage nog maar net gestart is. Dat geeft ons de mogelijkheid om dieper in te gaan op het patroon, dat we doorheen de vele jaren dat er studenten in Nepal of elders ter wereld op stage gaan, telkens zien terugkomen.
We hebben het over de uitdagingen van aanpassing en acculturalisatie, ook de cultuurshock genoemd. Wie voor een langere periode buiten de eigen context en cultuur woont, werkt of stage loopt, kan zich er in mindere of meerdere mate in herkennen.

De uitdagingen van aanpassing voor studenten tijdens hun stage in Nepal

De overgang van het vertrouwde naar het onbekende is een ervaring die rijk is aan zowel kansen als uitdagingen. Om studenten daarop voor te bereiden leren we hen de curve van Gullahorn kennen.
Dit kan hen helpen om te begrijpen waarom ze door heel wat verschillende emoties gaan tijdens hun stage.

De Eerste Fase: Aankomst en Euforie

Bij aankomst in hun stageomgeving zijn de studenten overweldigd door de warme ontvangst door hun gastgezinnen, de rijke cultuur en de prachtige natuur die hen omringt, het verrassende van het onbekende. Ze genieten van de dal bhat, de aandacht van de kinderen die hen voortdurend aanspreken, de tijd die in Nepal zo anders aanvoelt. De eerste verslagen die ze opsturen zijn meestal heel positief, het eten is lekker, de Macchapuchre die ze vanop de speelplaats van de school kunnen zien is indrukwekkend mooi, de kinderen zijn enthousiast, de schooldirecteur is blij dat ze er zijn, ze krijgen bloemenkransen, tika’s, ze vinden alles prachtig.

De Aanpassingsfase: Confrontatie met Realiteit

Naarmate de tijd vordert, beginnen de studenten uitdagingen te ervaren die typisch zijn voor de aanpassingsfase.
Ze schrijven over de confrontatie met het Nepalese schoolsysteem, dat zo anders is dan in België.
Ze schrikken van de zelfstandigheid die van hen wordt verwacht tijdens het lesgeven.
Ze hebben het moeilijk met de taalbarrière. Een studente beschreef ook haar worsteling met de ongelijke kansen waarmee ze geconfronteerd wordt, ze ziet dat sommige kinderen niet het nodige materiaal hebben, of een uniform dragen die versleten is of te groot of te klein uitvalt. Ook de verschillen die ze ervaren in visie op onderwijs en aanpak leiden tot momenten van stress en frustratie. Deze fase komt overeen met de neergaande lijn van de W-curve, waarin de initiële opwinding plaatsmaakt voor de realiteit van de dagelijkse uitdagingen.

De Dieptepunt: Het Gevoel van Isolatie en Ontgoocheling

Voor sommige studenten is de cultuurshock op een bepaald moment zo groot, dat ze zich afzonderen van hun medestudenten.
Deze gevoelens worden versterkt als er ook binnen de groep van de studenten zelf verschillen tot uiting komen. Sommigen hebben er bijvoorbeeld meer nood aan om regelmatig naar het thuisfront
te bellen, terwijl anderen daar net afstand willen van nemen. Ook het feit dat de gastgezinnen vaak niet volledig genderneutraal zijn in hun opvoeding is voor sommige studenten moeilijk. Zo was er vorig jaar een gastgezin waar de Belgische meisjes naar hun gevoel meer betuttelend behandeld werden dan de Belgische jongen. We hebben dit samen kunnen uitklaren. En het was niet zo erg zoals het op dat moment door de betrokkenen werd aangevoeld. Dit dieptepunt in de curve weerspiegelt de worsteling om een evenwicht te vinden tussen het omarmen van de nieuwe cultuur en het behouden van de eigen identiteit.

Herstel en Aanpassing

Ondanks de uitdagingen beginnen de studenten zich stilaan verder aan te passen, veel meer en anders dan ze aanvankelijk deden. De constructieve omgang met cultuurverschillen, de waardering voor de lokale gastvrijheid en de succeservaringen in het onderwijs zijn daar tekenen van. Deze fase markeert het begin van een opwaartse lijn in de W-curve, waar studenten leren om te gaan met de uitdagingen en zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving. Als stagebegeleider weet je niet echt op welk moment deze fase gaat komen. Het kan geleidelijk gaan, maar er ook plots zijn. Je merkt dat de stageverslagen en de verhalen opnieuw verteld worden en dat studenten inzien dat kleine successen waardevoller zijn dan te blijven wachten op grote stappen voorwaarts.

Reflectie en Integratie

In laatste fasen van de W-curve gebeurt de integratie van de ervaringen.
De studenten ontwikkelen een dieper begrip van de Nepalese cultuur en waarderen de unieke kansen die hun stage biedt. Dit proces van aanpassing en groei onderstreept het belang van openheid, flexibiliteit en de bereidheid om te leren van en deel te nemen aan de Nepalese manier van zijn.

De uitdagingen van aanpassing voor studenten bij terugkeer van hun stage

Wat we ook jaarlijks zien terugkomen is dat de W-curve, met alle fasen, zich herhaalt als de studenten terug thuis zijn. De euforie van het weerzien van iedereen, na de lange periode in Nepal, maakt al gauw plaats voor een omgekeerde cultuurshock. De studenten ervaren frustratie omdat ze ervaringen willen delen en de indruk hebben dat niemand hen begrijpt. Ze missen de warmte en de hartelijkheid van de Nepalezen, het anders omgaan met tijd, zelfs de dal bhat die ze in Nepal zo beu gegeten waren. Uiteindelijk passen ze zich terug aan, een nieuwe ervaring rijker. Wat we wel zien is dat meer dan de helft van de studenten ooit nog terug keert naar Nepal. Ook dit academiejaar zijn er twee studenten, die vorig jaar hun stage deden in Nepal, teruggekeerd. Niet om zich opnieuw een tijd te engageren in hun voormalige stagescholen.

De ervaringen van Belgische studenten in Nepal illustreren de complexiteit van de aanpassingsprocessen in een nieuwe culturele omgeving. De W-curve van Gullahorn biedt een nuttig kader om deze processen te begrijpen, waarbij de nadruk ligt op de cyclische aard van aanpassing. Terwijl de studenten navigeren door de fasen van euforie, confrontatie, isolatie en herstel, ontvouwt zich een verhaal van persoonlijke groei en intercultureel begrip. Deze stage, hoewel uitdagend, biedt waardevolle lessen die verder reiken dan de academische en professionele ontwikkeling en draagt bij aan de vorming van wereldburgers die klaar zijn om te gedijen in een geglobaliseerde wereld.

Lut De Jaegher, Arteveldehogeschool